گر نگاهی به ما کند زهرا
دردها را دوا کند زهرا
بر دل وجان ما صفا بخشد
گوشه چشمی به ما کند زهرا
کم مخواه از عطای بسیارش
کآنچه خواهی عطا کند زهرا
مادرم خورد زمین و جگرم تیر کشید
از غم بال و پرش بال و پرم تیر کشید
چند گامی به عقب آمد و افتاد و شکست
تا سرش خورد به دیوار سرم تیر کشید
استاد حسین انصاریان گفت:در کتب روایی مهم اهل سنت روایاتی را درباره شخصیت حضرت زهرا(س) نقل کردند که اگر مراجعه کنند میان ما و آنها اختلافی نسبت به حضرت صدیقه(س) باقی نمی‌ماند.
به گزارش مشرق، منبرهای استاد حسین انصاریان در ایام محرم و صفر، فاطمیه و حتی شب‌های قدر با خیل کثیر جمعیت روبرو میشود، او را نه تنها پایتخت‌نشینان بلکه مردم سراسر کشور می‌شناسند، استاد اخلاقی که منبرهای او ، در ایام فاطمیه و در روز پایانی دهه فجر به حسینیه سیدالشهدا(ع) رفتیم و پای سخنان این استاد نشستیم، حجت‌الاسلام والمسلمین انصاریان با اشاره به اینکه اگر اهل سنت به روایات و مستندات معتبر خود رجوع کنند، هیچ تنش و اختلافی را راجع به شخصیت و جایگاه حضرت صدیقه طاهره(س) با شیعیان نخواهند داشت، بیان می کند که اگر کاری کنیم که غیرشیعه از ما طرد شود، خلاف خواسته اهل بیت(ع) است، وی در ادامه با اشاره به اینکه یک کت‌وشلواری از باب «تواصوا بالحق» می‌تواند با مردم صحبت کند، ارشاد و منبر رفتن را تنها مختص به روحانیون نمی‌داند، همچنین معتقد است که تعداد افرادی متدینی که در جامعه باقی مانده‌اند، از آثار همین منبرها است، این استاد اخلاق همچنین با توصیه بر اینکه هدایت‌گران جامعه نمی‌توانند فقط به محراب و منبر قناعت کنند، میگوید: ۳۰ سال پیش باید فاصله‌ها میان مسئولان و مردم را بر میداشتند و اکنون هم به خاطر دینداری قوی‌شان انواع فشارها و سختی‌ها را تحمل می‌کنند، البته استاد درباره وضعیت آینده هم نظری را مطرح کرد که در ادامه مشروح این گفت‌وگو میآید:
اگر اهل سنت به مدارک معتبرشان رجوع کنند، هیچ تنشی راجع به حضرت زهرا(س) ایجاد نمی‌شود
*با توجه به گرایشات تند میان اهل سنت نسبت به موضوع حضرت صدیقه(س)، ایام
فاطمیه را چگونه برگزار کنیم تا دچار تشتت در جهان اسلام نشویم؟
- در کتب روایی مهم اهل سنت که این کتاب برای خودشان شدیداً قابل اعتماد است، روایاتی را درباره شخصیت حضرت زهرا(س) نقل کردند، اینها غیر از روایاتی است که در تفسیر برخی از آیات در قرآن آمده است که حضرت زهرا(س) را یکی از مصادیق این آیات دانسته‌اند، بنابراین اگر به کتاب‌ها و مدارک معتبر خودشان مراجعه کنند، آنگاه نسبت به صدیقه کبری(س) میان ما و آنها از نظر اعتقاد تفاوتی دیگر باقی نمی‌ماند.
البته یک مشکلی که داریم، این است که شیعه به کتاب کم مراجعه میکند، هم اینکه آنچه را که شیعه به خصوص درباره صدیقهکبری(س) می‌شنود از گویندگان است، در حالی که کتاب‌ها بسیار قوی‌تر، علمی‌تر و تحلیلی‌تر شخصیت را بررسی کردند، به ناچار بهترین منبع این است که به کتاب مراجعه کنند، بنابراین اگر مراجعه کنند میان ما و آنها اختلافی نسبت به حضرت صدیقه(س) باقی نمی‌ماند، همچنین اگر بعضی از مسائلی که در کتاب‌های ما و کتاب‌های آنها آمده است، مطالعه شود، هیچ تنشی ایجاد نمی‌کند.
درباره حضرت زهرا(س) نه افراطی داریم و نه مبالغه‌ای! «افراط» یعنی علم کردن؛ یعنی یک دروغ، «تفریط» یعنی شخصیت را از آن هویتی که دارد پایین آوردن، درباره حضرت زهرا(س) هیچ غلوی نداریم، چون غلو از نظر ائمه بر شیعیان ممنوع است، ما نباید در حق پیغمبر(ص)، امیرالمومنین(ع)، ائمه(ع) یا صدیقه کبری(س) غلو کنیم، همان مطالبی که قرآن و روایات اهلبیت(ع) آمده است را باید به مردم بگوییم و مردم باید به همان معتقد شوند، ما بسیاری از مطالب درباره حضرت صدیقهکبری(س) را از مصادر اهل سنت نقل می‌کنیم، چون می‌بینم بسیاری از آنها روایات خیلی خوب، قوی و مستند است و روایاتی است که با شخصیت دختر پیغمبر(ص) تناسب دارد.
عالم اهل سنتی که ۱۸ ویژگی برای حضرت زهرا(س) ذکر میکند
پس اگر آنها با ما تنشی دارند و زمانی ما را متهم به غلو و افراط می‌کنند، این ریشه در جهل دارد و به این دلیل است که شخصیت حضرت زهرا(س) را حتی از کتاب‌های خودشان نشناختند، بلکه اگر بشناسند اندیشه آنها با اندیشه ما نسبت به صدیقهکبری(س) در یک سطح خواهد شد. مثلاً در جلد آخر تفسیر فخر رازی در سوره «کوثر» که او از قوی‌ترین و معروف‌ترین علمای اهل سنت است برای سوره «کوثر» ۱۸ معنا ذکر میکند و میگوید کل اینها در وجود حضرت زهرا(س) جمع شده است
22بهمن روز پيروزي انقلاب اسلامي ايران
از هفدهم تا 22 بهمن 57، ایران یکی از دوره های استثنایی تاریخ سیاسی جهان را گذرانید. در این ایام، دو دولت در یک مرکز و بدون هیچ گونه مرزبندی مواجه بودند. دولتی که پشتوانه و عامل مشروعیت خود را از دست داده و از قدرت نظامی محروم گشته و با انقلابی عظیم روبرو بود. و دولتی دیگر متکی به رهبری انقلاب توده های میلیونی مردم که به جای قدرت نظامی، تنها به ارتش مردم وابستگی داشت.
با وسعت یافتن دامنه های انقلاب، قرار بر این شد که سران ارتش پهلوی، دست به کودتا زده و با به دست گرفتن قدرت، انقلاب مردمی را سرکوب سازند. از این رو از ساعت چهار بعداز ظهر روز 21 بهمن 57، حکومت نظامی اعلام شد.
پس از اعلان حکومت نظامی، حضرت امام خمینی (ره) اعلام کرد که مردم به حکومت نظامی اعتنایی نکنند. مردم نیز همچنان به یورش خود به مراکز دولتی و نظامی و انتظامی ادامه دادند و تقریباً تمام این مراکز با اندک درگیری و مقاومت، تسخیر شد و به دست مردم افتاد.
این درگیری ها در روز بعد نیز به شدت ادامه یافت و در این روز هزاران زن و مرد و پیر و جوان، هر یک به اندازه توان خود برای سرنگونی نهایی رژیم ظلم و جور، کوشش کردند. آنها با سنگربندی در خیابان ها، سینه سپر کردن در برابر تانک ها و با فداکاری و جانفشانی، انقلاب را به پیروزی رساندند. نه فقط در تهران، بلکه در تمامی شهرهای ایران، درگیری مردم با بقایای رژیم شاه جریان داشت.
هنگامی که خبر حرکت نیروهای نظامی از شهرهای مختلف ایران به سمت تهران برای سرکوب قیام مردم پخش شد، مردم شهرهای مسیر به درگیری با نیروهای نظامی پرداختند و با بستن راه، مانع حرمت آنها به سمت تهران شدند. برخی از فرماندهان رده بالای ارتش در این درگیری ها به دست مردم کشته شدند تا سرانجام، ارتش، بی طرفی خود را اعلام کرد.
روز سرنوشت فرا رسید و در 22 بهمن 1357، نظام پوسیده ستمشاهی فرو ریخت و ریشه های فاسد دودمان سیاه پهلوی از این کشور اسلامی کنده شد. مبارزه پانزده ساله ملت مسلمان ایران به رهبری امام خمینی (ره) به ثمر رسید و با سرنگونی نظام 2500 ساله شاهنشاهی، انقلاب شکوهمند اسلامی ایران پیروز گردید.
حضرت فاطمه عليهاالسلام : إلزَم رِجلَها ؛ فَإنَّ الجَنَّةَ تَحتَ أقدامِها ؛ [ . كنزالعمّال ، ح 45443 .]
حضرت فاطمه عليهاالسلام : در خدمت مادر باش ؛ زيرا بهشت زير قدم هاى مادران است .
مسیر این حدیث در کتابخانه :آينه يادها حدیث شماره : ۲۰۰۶۷۱
حضرت فاطمه عليهاالسلام : بِشرٌ في وَجهِ المُؤمِنِ يُوجِبُ لِصاحِبِهِ الجَنَّةَ ؛ [ همان ، ج 75 ، ص 401 .]
حضرت فاطمه عليهاالسلام :خوش رويى هنگام روبه رو شدن با مؤمن ، بهشت را بر فرد خوش رو واجب مى كند .
مسیر این حدیث در کتابخانه :آينه يادها حدیث شماره : ۲۰۰۶۷۶
حضرت فاطمه عليهاالسلام : مَن أصعَدَ إلَى اللّه ِ خالِصَ عِبادَتِهِ أهبَطَ اللّه ُ إلَيهِ أفضَلَ مَصلَحَتِهِ ؛ [ . همان ، ج 70 ، ص 249 .]
حضرت فاطمه عليهاالسلام :هر كه خداوند را بى پيرايه عبادت كند ، خداوند برترين مصلحتش را نثار او مى كند .
مسیر این حدیث در کتابخانه :آينه يادها حدیث شماره : ۲۰۰۶۹۲
طرح مسئله
آغاز غیبت امام زمان علیه السلام در سال 260 هجری قمری، سرآغاز فصل جدید در رابطه‌ی میان امام وامّت به شمار میآید. جامعه‌ی شیعی که سالها به رابطه داشتن با امام حاضر خو گرفته بود، اکنون باید خود را با شرائط تازه وفق دهد. از اینروست که عدّهای توان درک چنین شرائطی را نداشته و از سلک شیعیان خارج شدند. به تدبیر خداوند حکیم و مدبّر، بنابراین شد که در ابتدا ارتباط مردم با خلیفه به طور کامل قطع نشود. شیعه از این دوران به غیبت صغری یاد میکند. در این دوران مردم از طریق سفیران آنحضرت، با ایشان در ارتباط بودند.
مسائل مرتبط با غیبت صغرای آنحضرت، معمولاً کمتر مورد بحث و بررسی واقع شده است. از جمله مباحث مطرح در حوزه‌ی مسائل موجود در غیبت صغری، مسئله‌ی نواب و سفیران امام زمان علیه اسلام در آن دوره است. اهمیت این مسئله از اینجا روشن میشود که اولا در آن عصر عدهای مدعی سفارت آنحضرت شده و ثانیاً در منابع شیعی تعداد روشن و مورد اجماعی برای سفیران ذکر نشده است. با وجود این، سفارت چهار سفیر در میان شیعه معروف تر است که عبارتند از: عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، حسن بن روح نوبختی و علی بن محمد سمری.
آشنائی با زندگی سفیران یاد شده و نیز دلائل سفارت ایشان از جمله اهداف نگارنده در این نوشتار مختصر است.
سفیر اوّل؛عثمان بن سعید عمری
اولین نائی خاص امام زمان علیه السلام عثمان بن سعید است که در زمان دو امام سابق نیز عهدهدار منصب وکالت ایشان و مورد توثیق ایشان قرار گرفتهاند.
دلائل نیابت عثمان بن سعید عمری از امام مهدی(ع)
پس از رحلت امام حسن عسگری، جناب عثمان بن سعید، مراسم تغسیل، تکفین و تدفین آن امام بزرگوار را عهده دار شد و پس از آن به مقام نیابت امام زمان (ع) رسید. وی بعد از رحلت امام حسن عسگری (ع) از سامراء به بغداد رفت و در منطقه‌ی کرج(محل سکونت شیعیان) ساکن شد و در آنجا تا پایان زندگی، امور دفتر نیابت را سرپرستی میکرد. او به شیوه‌ی دوران امامین عسگرین(ع) نامهها و اموالی را که شیعیان برای ناحیه‌ی مقدّسه ارسال میداشتند، ارسال مینمود[3]. دلائل نیابت وی ازجانب امام مهدی(ع) عبارتند از:
الف) گروهی از شیعیان پس از رحلت امام عسگری(ع) از قم و بعضی نقاط ایران اموالی را برای امام یازدهم(ع) به سامراء آورند و وقتی به سامراء رسیدند گفتند که امام یازدهم به شهادت رسیده است و گروهی نیز جعفر را جانشین امام معرّفی کردند. جعفر از آنان خواست تا اموال را به او تحویل دهد ولی قمی ها تحویل اموال را مشروط به پاسخگوئی به سؤالات قرار دادند. او نتوانست پاسخ دهد و در نتیجه اموال را با خود بردند و از سامراء برگشتند. در بیرون شهر پیک سرّی امام مهدی(عج) آنان را به حضرت راهنمائی کردند و امام یک یک خصوصیّات و نشانههای اموال را بیان فرمود و آنان اموال را تحویل امام مهدی(عج) دادند. آنگاه امام فرمودند: دیگر اموال را به سامراء نیاورید. از این به بعد اموال را به وکیل و نماینده‌ی من(عثمان بن سعید) در بغداد بدهید.
2- توقیعات صاحب الأمر(عج) بدست ایشان و فرزندش محمد به شیعیان و خواص پدرش میرسید. این توقیعات شامل اوامر و منهیّات امام و پاسخ مسائل شیعیان بود. دست خط توقیعات عیناً مشابه دست خط نامههای امام حسن عسگری (ع) بود و شیعیان بر عدالت هر دو اتّفاق نظر داشتند.[4]
سفیر دوّم؛محمد بن عثمان بن سعید عمری
دوّمین نائب خاص حضرت ولی عصر(عج)، ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید است که بعد از وفات پدرش به جای او نشست و به وکالت و نیابت خاص از ناحیه‌ی مقدّسه منصوب شد.
ایشان مانند پدر بزرگوارش از نوابغ روزگار بود و تقوا و وارستگی و خصلتهای انسانی را در مرتبه‌ی عالی دارا بود. کنیه‌ی ایشان ابوجعفر و با القاب «عمری»، «عسگری» و «ذیات» خوانده میشد. وی در طول حیات خود، منشأ خدمات فراوانی بود که از جمله‌ی آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
وی کتابهایی در زمینه‌ی فقه تصنیف کرد و همه‌ی مطالب را از امام عسگری و امام مهدی علیهم السلام و پدرش عثمان بن سعید که او نیز از این دو بزرگوار أخذ کرده بود، جمعآوری و تدوین نمود. این کتاب بر طبق وصیّت ایشان به «حسین بن روح» سوّمین سفیر امام مهدی(عج) تحویل داده شد.
از دیگر کارهای ایشان مبارزه و مغلوب نمودن مدّعیان دروغین نیابت بود. ایشان حدود 40 سال ناب خاص امام مهدی(ع) بود و در زمان ایشان ادّعای دروغین نیابت شایع شده بود و ایشان توانست با راهنمایی و توقیعاتی که از امام(ع) صادر میشد با آنها مبارزه و ایشان مغلوب سازد.
از دیگر کارهای ایشان، مانند دیگر نوّاب، رسیدگی به مشکلات مردم، پاسخ به مسائل فقهی و رساندن نامههای مردم به ناحیه‌ی مقدّسه و گرفتن جواب برای ایشان بود.
دلائل وکالت جناب محمد بن عثمان عمری از ناحیه‌ی مقدّسه
محمد بن عثمان افزون براینکه فردی با تقوا، مورد اعتماد و دارای پیشینه‌ی نیکو و خدمتگذار خاندان اهل بیت(ع) و در زمان پدرش حضوری فعال در سازمان وکالت داشت. از جمله دلائل و قرائن بر سفارت ایشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
1- همانطور که قبلاً هم گفته شد، از طرف امام حسن عسگری (ع) در طی نامه‌ی وی و پدرش را مورد اعتماد و وثوق خویش معرّفی کرد.[9]
2- امام حسن عسگری (ع) علاوه بر موثّق خواندن محمد بن عثمان، به وکالت ایشان از طرف فرزندش امام مهدی(عج) نیز اشاره کرده بود: «شاهد باشید که عثمان بن سعید عمری وکیل من و فرزندش محمد، وکیل فرزندم مهدی(ع) است.»[10]
3- ایشان توقیعاتی را از ناحیه‌ی مقدّسه در اختیار مردم قرار داد که این توقیعات با همان خط و خصوصیّات گذشته بود و وکلا میتوانستند از طریق این خط به صداقت و ارتباط ایشان با امام مهدی(ع) پی ببرند.
4- گاهی ایشان زمینه‌ی ملاقات بعضی از وکلا را با امام مهدی(عج) فراهم نموده و امام مهدی به آنان فرمود: «محمد عثمان سفیر من است»[11]
سفیر سوّم؛ ابوالقاسم حسین بن روح نوبختی
سوّمین نائب و سفیر خاص امام مهدی(عج)، شیخ بزرگوار، حسین بن روح نوبختی است. او در زمان حیات سفیر دوّم، یکی از کارگزاران او بود و در چند سال آخر از سوی محمد بن عثمان در رأس شبکه‌ی وکالت قرار گرفت و به عنوان واسطه‌ی بین او و وکیلان دیگر به فعالیّت پرداخت. حسین بن روح در میان شیعیان بغداد از موقعیّت اجتماعی خوبی بهره مند بود و حتی نفوذ و احترام قابل ملاحظهای نزد مقامات بالای مملکتی داشت و دستگاه حکومت نیز نسبت به ایشان حساسیّتی نداشت.
وی در زمان حیات محمد بن عثمان، از ناحیه‌ی مقدّسه به عنوان جانشین محمد و سوّمین نائب خاص حضرت منصوب شد و به وسیله‌ی محمد بن عثمان به خواص شیعیان و وکیلان امام(عج) معرّفی گردید.
ایشان مسئولیّت امر نیابت را در حدود سال 305 ه.ق در ماه جمادی الأولی، بعد از درگذشت محمد بن عثمان به عهده گرفت.
دلائل سفارت حسین بن روح نوبختی
1-ام کلثوم، دختر محمد بن عثمان میگوید: حسین بن روح سالهای طولانی وکیل محمد بن عثمان و ناظر بر املاک او بود، اسرار او را به رؤسای شیعه میرساند و از نزدیکان خاص وی بود. پدرم ماهیانه 30 دینار به عنوان حقوق به وی میداد. این مبلغ غیر از وجوهی بود که از وزراء و رؤسای شیعه ودیگران به علّت احترام و جلالتی که نزد آنها داشت به او میرسید. بدین جهت حسین بن روح درقلوب شیعیان جایگاه بزرگی پیدا کرد؛ زیرا آنها میدانستند که او از نزدیکان پدرم هست. مقدّمات وکلالت در زمان پدرم آماده شده تا آنکه پدرم به دستور حضرت ولی عصر مأمور شد که او را به جانشینی خود معرّفی کند و در خصوص نیابت ایشان هیچگونه اختلاف و تردیدی پیش نیامد و من یک نفر از شیعیان را نمیشناسم که درباره‌ی وکالت او شک داشته باشد.[12]
2- از دیگر دلائل مهم بر وکالت جناب حسین بن روح نوبختی، توقیعاتی است که در زمینههای مختلف از جمله فقه بر ایشان عرضه شده است. توقعیاتی در زمینههای فقهی، جواب سؤالات شیعیان و لعن و نفرین امام مهدی به بعضی از کسانی که منحرف شدهاند مانند شلمغانی و..
3- از دیگر دلائل وکالت ایشان این است که در آغاز کار خادم ابوجعفر محمد بن عثمان نزد ایشان آمد و امانتهایی از قبیل عصا، کلید، صندوقچه ابوجعفر را به ایشان تحویل داد و گفت: ابوجعفر به من گفته است این اشیاء را پس از خاکسپاری به ابوالقاسم حسین بن روح بده. در این صندوقچه مهرها و خاتمهای امامان است.
وسرانجام ایشان که از سال 305 ه.ق تا سال 326 ه.ق به مدّت بیست و یک سال منصب سفارت از ناحیه‌ی مقدسه را به عهده داشت در تاریخ 18 شعبان همین سال، چشم از جهان فرو بست. پیکر مطهر این سفیر گرامی در بغداد در سوق الشورجه به خاک سپرده شد و مقبرهاش زیارتگاه شیعیان گشت و مردم به زیارت ایشان تبرک میجویند[13].
سفیر چهارم؛ ابوالحسن علی بن محمد سمری
چهارمین و آخرین نایب خاص امام مهدی(ع)، ابوالحسن علی بن محمد سمری است. ایشان بعد از درگذشت جناب حسین بن روح نوبختی از ناحیه‌ی مقدسه عهده دار امر نیابت شد. ایشان از 18 شعبان 328ه.ق امر نیابت را به عهده گرفت.
علی بن محمد سمری از خاندان متدیّن و شیعه بود که در سازمان وکالت امامان معصوم علیهمالسلام به حسن خدمتگذاری شهرت داشت و همین گذشته‌ی نیکوی ایشان و حسن اعتماد و امانتداری او موجب شد تا در پذیرش امر نیابت خود از سوی شیعیان و کارگزاران سازمان وکالت با مشکلی مواجه نشود و وکلا و خواص شیعه او را به عنوان سفیر راستین امام مهدی(عج) به رسمیّت بشناسند و وجوهات شرعیّه را به ایشان تحویل میدادند تا وی آنرا به ناحیه‌ی مقدّسه تحویل دهد. ابوالحسن علی بن محمد سمری فرصت زیادی برای فعالیّت نداشت. هم به جهت کوتاه بودن مدّت نیابت و هم به جهت وضعیّت خاص سیاسی. ایشان نتوانست فعالیّت گستردهای را انجام دهد یا اگر موفّق به فعالیّت گستردهای شده بود به علّت رعایت شدّت تقیّه و احتیاط، فعالیّتشان برای آیندگان نقل نشده است. چیزی که در نیابت ایشان مهم است، آخرین توقعیی است که از ناحیه‌ی مقدّسه بر ایشان صادر شده است.
نتیجه‌ی بحث
زندگی پربرکت نواب خاص امام مهدی(عج) در زمانی بود که شیعیان در اوج سختی در رنج به سر میبردند و از همه مهمتر مسأله‌ی غیبت امام معصوم اولین بار بود که اتفاق افتاد و از طرفی اهل سنّت و مذاهب منحرف، از این کمبود سوء استفاده میکردند و تهمتهای ناروایی را به شیعیان وارد کرده و آنها را مورد تشکیک و انحراف قرار میدادند. امّا این نوّاب خاص امام بودند که با راهنمائی های امام مهدی(ع) بر مشکلات و ستختیها غلبه کرده و شیعیان را از سرگردانی و پراکندگی نجات دادند و همچنان ایشان را در مسیر روشن حق نگه داشتند.
ایشان از جمله با تقوا ترین افراد جامعه بوده در ایمان و دینداری سرآمد افراد روزگار خود بودند و از هوش و ذکاوت بالائی برخودار بودند. آنها کسانی بودند که رضای امام عصر(ع) که رضای خداوند یکتاست را جلب کرده و به مقام بلند نیابت خاصه نائل شدند و این همان افتخار بزرگی بود که بدست آورند.
